تعمیرات فن

تعمیرات  فن  برای سرورها یکی از  مهمترین بخش های یک دیتاسنتر به شمار می روند که اختلال در آن  ضررهای جبران ناپذیری را به وجود می آورد. در بیشتر موارد خرابی یک یا چند قطعه از یک سرور می تواند عملکرد آن را مختل نماید.  اختلال در فن سرور در عملکرد آن موجب می شود تا به دلیل عدم خروج هوای گرم، سرور خاموش و یا ریست شود. همین مورد ساده می تواند شبکه شما را از دسترس خارج کند. پس با اقدام سریع و به موقع می توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد. کارشناسان فنی شرکت نایب نت در زمینه تعمیرات فن شما را یاری  خواهند نمود.

در مورد تعمیرات فن منبع تغذیه (Power Supply Fan) 

فن پاور یک محرک مکانیکی الکتریکی است که برای حذف گرما تولیدشده در مدارهای منبع تغذیه سوئیچینگ طراحی شده است. این فن که معمولاً با ولتاژ ۱۲ ولت DC کار می‌کند، با ایجاد جریان هوای هدفمند (معمولاً از طریق دریچه‌های ورودی و خروجی پاور) انتقال حرارت همرفت را از هیت‌سینک‌ها، ترانسفورمرها، ماسفت‌ها و خازن‌ها تسهیل می‌کند؛ به‌طوری‌که دمای قطعات حساس در محدوده عملیاتی ایمن باقی بماند و عمر مفید اجزا (به‌ویژه خازن‌های الکترولیت) افزایش یابد.

ویژگی‌ها و مشخصات فنی کلیدی جهت تعمیرات فن :

• ولتاژ تغذیه: معمولاً ۱۲V DC (برخی پاورها فن‌های ولتاژپایین یا مدولاتور PWM دارند).

• نوع کانکتور: 2-pin (ساده)، 3-pin (شامل سیگنال Tach/RPM)، 4-pin (PWM برای کنترل سرعت).

• پارامترهای عملکرد: سرعت (RPM)، جریان هوادهی (CFM)، فشار استاتیک و سطح صدا (dB(A)).

• انواع یاتاقان: Sleeve، Ball Bearing، Fluid Dynamic Bearing (FDB) — هرکدام تفاوت در عمر، نویز و تحمل دما دارند.

• نقش حرارتی: کاهش دمای محلی؛ کاهش ریپل خروجی و بهبود پایداری الکترونیکی؛ پیشگیری از Dry-out خازن‌ها و کاهش خرابی‌های ناشی از گرما.

• روش‌های تشخیص خرابی و نیاز به تعمیر فن: اندازه‌گیری RPM (تاکومتر یا سیگنال Tach)، اندازه‌گیری ولتاژ و جریان با مولتی‌متر، اندازه‌گیری سطح صدا (صداسنج)، آنالیز ارتعاش برای شناسایی عدم تعادل مکانیکی.

• ملاحظات ایمنی: تعمیرات فن یا تست آن  فقط پس از قطع کامل تغذیه و تخلیه ایمن خازن‌ها صورت گیرد؛ کار با پاور زنده خطرناک است و باید توسط تکنسین مجاز انجام شود.
  در شرکت نایب‌نت فرآیند تشخیص و تعمیر فن پاور بر پایهٔ استانداردهای فنی و با استفاده از ابزارهای اندازه‌گیری (تاکومتر، مولتی‌متر کالیبره، صداسنج و آنالیزور ارتعاش) انجام می‌شود تا عملکرد حرارتی و الکترونیکی منبع تغذیه به سطح مطلوب بازگردد. در صورت نیاز به تعمیر فن و یا تعویض آن، فن‌های جایگزین بر اساس ولتاژ، کانکتور، CFM موردنیاز و نوع یاتاقان (حداقل برابر یا بالاتر از مشخصات OEM) انتخاب می‌گردند.
  
   

  
  

  علائم خرابی فن منبع تغذیه
  
  ۱. علائم شنیداری (آکوستیک) — تشخیص علمی

• نشانه: افزایش سطح صدا محسوس (وز وز، خراش، صدای برخورد).

• روش اندازه‌گیری: استفاده از صداسنج (dB(A)).

• آستانه هشدار: افزایش سطح صدا بیش از 5 دسی‌بل نسبت به اندازه‌گیری مرجع/وضعیت اولیه یا بالاتر رفتن از مقدار مرجع سازنده؛ یا صدای غیرهارمونیک واضح در طیف بررسی.

• تفسیر: افزایش >5 dB معمولاً نشانگر فرسایش یاتاقان، عدم‌تعادل یا آسیب پره است.

۲. علائم مکانیکی و ارتعاشی — تحلیل ارتعاش

• نشانه: لرزش، ارتعاش هماهنگ یا نامنظم.

• روش اندازه‌گیری: ویبرومتر یا شتاب‌نگار (accelerometer) و تحلیل طیفی.

• آستانه هشدار: ظهور هارمونیک‌های فرکانسی در طیف؛ افزایش میزان ارتعاش بیش از 20% نسبت به مقدار پایه.

• تفسیر: فرکانس‌های ویژه (مثلاً هارمونیک 1x یا 2x RPM) می‌تواند نشان‌دهنده عدم‌تعادل، بیرینگ معیوب یا آسیب پره باشد.

۳. علائم الکتریکی و کنترلی — ولتاژ، جریان، Tach و PWM

• ولتاژ تغذیه فن: اندازه‌گیری با مولتی‌متر (معمولاً 12V DC برای فن‌های پاور).

  • هشدار: افت ولتاژ بیش از ±5% نسبت به مقدار نامی یا نوسان لحظه‌ای.

• جریان راه‌اندازی (Inrush)/جریان کار: افزایش ناگهانی یا جریان نامتعادل هنگام راه‌اندازی می‌تواند نشان‌دهنده قفل موتور یا اصطکاک زیاد باشد.

  • آستانه: جریان راه‌اندازی بیش از 20–30% بالاتر از مقدار مرجع => هشدار.

• سیگنال Tach (RPM feedback): خواندن سیگنال پالس (تعداد پالس در دقیقه یا ثانیه) با اسیلوسکوپ یا خوانش از برد.

  • هشدار: قطع یا نامنظم شدن پالس Tach، کاهش RPM بیش از 10% نسبت به مقدار نامی یا مرجع.

• سیگنال PWM (برای فن‌های 4-pin): تحلیل شکل موج PWM با اسیلوسکوپ؛ عدم پاسخ فن به سیگنال PWM => خرابی مدار کنترل یا موتور.

۴. علائم حرارتی و عملکردی سیستم

• افزایش دمای نقاط کلیدی: اندازه‌گیری با دوربین حرارتی یا سنسور دما.

  • آستانه : افزایش دمای هیت‌سینک یا بالای خازن بیش از +5°C نسبت به مرجع در شرایط مشابه => هشدار.

• تأثیر بر عملکرد سیستم: افزایش ریپل خروجی، خاموشی‌های حفاظتی مادربرد یا throttling پردازنده/کارت‌گرافیک.

  • نکته: اگر افزایش دما با افزایش ریپل (که با اسیلوسکوپ اندازه‌گیری می‌شود) هم‌زمان باشد، احتمال آسیب الکترونیکی جدی بیشتر است.

۵. علائم بصری و فیزیکی

• نشانه‌ها: گردوغبار چسبیده به پره‌ها، ترک یا خمش پره‌ها، روغن‌ریزی یا زنگ‌زدگی شفت.

• اقدام سریع: پاک‌سازی کنترل‌شده یا تصویربرداری ماکرو برای ثبت قبل از هر دستکاری.

۶. تشخیص پیشرفته (پیش‌بینانه / Predictive) تعمیرات فن

• آنالیز ارتعاش طیفی دوره‌ای: شناسایی روند افزایش هارمونیک‌ها قبل از بروز خرابی.

• مانیتورینگ RPM و جریان آنلاین: ثبت لاگ‌های دوره‌ای و اعلام هشدار بر اساس الگوریتم‌های افزایش تدریجی (>10% RPM drop over X hours).

• آنالیز امضای جریان موتور (Motor Current Signature Analysis): تشخیص داخلی موتور و یاتاقان به‌صورت غیرمخرب.

نکته: این روش‌ها به شما اجازه می‌دهد فن‌های حیاتی (سرورها، تجهیزات شبکه) را قبل از تعمیر فن و خرابی آن کامل تعویض یا سرویس کنید و از downtime پیشگیری نمایید.

۷. معیار تصمیم‌گیری: تعمیر فن یا تعویض آن؟

• قابل تعمیر: مشکل ناشی از آلودگی، کمبود روانکاری (در مواردی که سرویس یاتاقان منطقی است)، یا مشکل الکترونیکی کنترل که با تعویض قطعه کنترل حل می‌شود.

• تعویض توصیه‌شده: فرسودگی یاتاقان، شکست مکانیکی پره، جریان راه‌اندازی غیرعادی مداوم، یا در محیط‌های با نیاز MTBF بالا (سرور/شبکه) — ترجیحاً با قطعه OEM یا معادل صنعتی (Ball/FDB).

• خط‌مشی شرکت نایب‌نت: برای تجهیزات حیاتی شبکه یا سرور، در صورت کاهش MTBF یا هر نشانۀ عدم‌قطعیت، تعویض با قطعه صنعتی توصیه می‌شود تا ریسک downtime کاهش یابد.

۸. ابزار و روش‌های استاندارد مورد استفاده 

• مولتی‌متر کالیبره شده، اسیلوسکوپ، تاکومتر نوری، صداسنج، شتاب‌سنج/ویبرومتر، دوربین حرارتی، ابزار پاک‌سازی هوای فشرده کنترل‌شده.

• پروتکل کاری: قطع تغذیه → ثبت وضعیت ابتدایی (عکس/لاگ) → تست الکتریکی → تست مکانیکی/آکوستیک → تصمیم‌گیری تعمیر/تعویض → Burn-in و گزارش.

۹. ملاحظات ایمنی

• هیچ‌گاه بدون تخلیۀ خازن‌ها و قطع تغذیه اصلی، به برد داخلی پاور دست نزنید.

• استفاده از ابزار عایق و رعایت اصول ESD ضروری است.

• در صورت مشاهده بوی سوختگی یا دودی، ابتدا تأمین برق قطع شود و سپس بررسی انجام گیرد.

۱۰. گزارش‌ دهی و گارانتی 

• گزارش فنی شامل: داده‌های قبل و بعد (RPM, dB, جریان، ولتاژ، دما)، تصاویر، فهرست قطعات تعویض‌شده و توصیه‌های عملیاتی.

• گارانتی: برای قطعات تعویض‌شده و خدمات Burn-in، نایب‌نت گارانتی مدون ارائه می‌دهد تا مشتری از پایداری عملکرد مطمئن باشد.

شرکت نایب‌نت  یکی از بزرگترین فروشگاه  تجهیزات شبکه در ایران است که تنها به تعمیر و خدمات خلاصه نمی شود، بلکه انواع خدمات نرم افزاری را در برمی گیرد و شامل  انواع خدمات نرم افزاری سرور و شبکه و  تنظیمات آنها می باشد.  شرکت نایب نت با تجربه تخصصی در حوزه عیب‌یابی و تعمیر برد تجهیزات شبکه، خدماتی دقیق و علمی ارائه می‌دهد تا سازمان‌ها بتوانند با اطمینان کامل از پایداری زیرساخت‌های خود استفاده کنند.